Schokoordeel in Wenen: 14-jarige in de rechtbank-wat een soort slachtoffer?

Schokoordeel in Wenen: 14-jarige in de rechtbank-wat een soort slachtoffer?

Op 16 september 2025 zal een bijzonder ernstig misdrijf voor de rechtbank worden berecht. Twee Afghaanse tieners, die 14 en 13 jaar oud waren ten tijde van hun misdaad in Wenen-Brigittenau in februari 2023, worden geconfronteerd met een gerechtelijke procedure wegens de vermeende verkrachting van een 17-jarige. Terwijl de 14-jarige, die al veroordeeld is voor een overval, zich zorgen maakt over zijn mogelijke gevangenisstraf van 15 maanden, ontkent zijn 13-jarige handlanger, die inmiddels ook 14 jaar oud is en dus de criminele leeftijd heeft bereikt, elke verantwoordelijkheid. Het slachtoffer, dat ten tijde van het misdrijf zwaar onder invloed was van drugs, verdedigde zich tegen de aanslagen, maar werd door de daders vastgehouden totdat een buurvrouw tussenbeide kwam en haar dwong te vluchten.

De zaak roept niet alleen juridische, maar ook sociale vragen op. Het Openbaar Ministerie heeft al twijfels geuit over de geloofwaardigheid van de 13-jarige, wiens verklaringen in tegenspraak zijn met die van het slachtoffer. Als onderdeel van de Jeugdrechtbankwet (JGG) worden voor dergelijke misdaden speciale procedures gebruikt, omdat de JGG tot doel heeft jonge delinquenten voor te lichten en hen niet uitsluitend te straffen. Het is bedoeld om te voorkomen dat jongeren recidivisten worden.

Focus op het strafrecht van de jeugd

Het jeugdstrafrecht definieert een duidelijke scheiding tussen kinderen onder de 14 jaar, die niet strafrechtelijk aansprakelijk zijn, en jongeren die vanaf 14 jaar aansprakelijk kunnen worden gehouden. Volgens de JGG kunnen jongeren strafrechtelijk worden vervolgd als zij erkennen dat hun daden verkeerd zijn. In procedures tegen jongeren wordt er vaak op gelet dat het integratievermogen van de daders niet in gevaar komt. Vaak is er sprake van dader-slachtofferbemiddeling om directe rehabilitatie te bewerkstelligen.

In de afgelopen jaren zijn er meer openbare discussies geweest over de brandstoflimiet, die momenteel 14 jaar is. Er zijn stemmen in de politiek en in de media die een verlaging van de grens vereisen. Deze discussies werden geïnspireerd door geïsoleerde extreme gewelddadige delicten van minderjarigen en de toenemende cijfers in de politiecriminaliteitsstatistieken (PKS). In 2024 werden meer dan 217.000 gevallen van gewelddadige misdaad geregistreerd, wat verder het verband tussen jeugdcriminaliteit en sociale problemen illustreert.

Er wordt aangenomen dat factoren als migratie, integratie van vluchtelingen en de Corona-crisis hebben bijgedragen aan de toename van geweld onder jongeren. Daarnaast blijkt uit de PKS dat het merendeel van de verdachten man is, ook al is het aandeel kinderen en jongeren in het totaal aantal relatief klein. Hun activiteitenniveau is echter zorgwekkend.

De discussie over de vormgeving van het jeugdstrafrecht is actueler dan ooit. Het is belangrijk om wetenschappelijke bevindingen en praktische incidenten met elkaar te verzoenen om zowel de rechten van slachtoffers te beschermen als de kansen op integratie voor jonge daders te vergroten.

De huidige zaak zal de komende maanden verder worden vervolgd, en het valt nog te bezien hoe de uitspraken van de rechtbank de publieke en politieke perceptie van jeugdcriminaliteit zullen beïnvloeden.