Belangrijke regio's in Oekraïne: Trump en Poetin ontmoeten elkaar in Alaska

Belangrijke regio's in Oekraïne: Trump en Poetin ontmoeten elkaar in Alaska

De Amerikaanse president Donald Trump en de Russische president Vladimir Poetin komen vrijdag bijeen voor een top in Alaska. Het doel is om een ​​einde te maken aan de aanhoudende oorlog die volgde op de grootschalige invasie van Rusland in 2022. Een mogelijk vredesverdrag met betrekking tot Oekraïne zou een overeenkomst over grondgebied moeten omvatten, aangezien Rusland momenteel bijna een vijfde van het Oekraïense land bezet.

Vredesbesprekingen en grondgebied

Afgelopen vrijdag suggereerde Trump dat een staakt-het-vuren-overeenkomst een ‘ruil van gebieden’ zou kunnen omvatten, maar het is nog steeds onduidelijk op welke gebieden hij doelde. Oekraïne heeft het afstaan ​​van delen van zijn land categorisch afgewezen, en ook Rusland heeft dit idee verworpen.

Woensdag zei de Franse president Emmanuel Macron dat Trump “heel duidelijk” was tijdens een telefoongesprek met de Europese leiders: Washington wil een staakt-het-vuren bereiken en de territoriale kwesties van Oekraïne kunnen niet worden onderhandeld zonder president Volodymyr Zelenski.

De huidige situatie in de Donbass-regio

Een voorstel dat vorige week naar voren kwam en naar verluidt werd gepresenteerd aan de Amerikaanse speciale gezant Steve Witkoff in Moskou, zou ervoor zorgen dat Oekraïne de rest van de oostelijke regio’s Donetsk en Loehansk, gezamenlijk bekend als Donbas, zou opgeven in ruil voor een staakt-het-vuren.

De situatie in Donetsk is deze week echter snel verslechterd, nu Russische troepen aanzienlijke opmars hebben gemaakt ten noordoosten van Dobropilia, waardoor de controle over het gebied dat Witkoff met het Kremlin heeft besproken, is veranderd. Kiev heeft deze vooruitgang gebagatelliseerd en beschreven als infiltratie door kleine Russische troepen, maar heeft versterkingen gestuurd. Andere Oekraïense bronnen in de regio schetsen een somberder beeld, waarin maanden van Russische druk een kwetsbaarheid hebben gecreëerd die kan worden uitgebuit.

Uitdagingen van een territoriale uitwisseling

Het zou politiek explosief zijn als Zelenski tienduizenden burgers en soldaten zou bevelen vrijwillig de Donetsk-regio te verlaten. Velen zullen misschien weigeren. De praktische aspecten van een dergelijke inspanning zouden onmogelijk zijn: het evacueren van tienduizenden burgers binnen enkele dagen of weken, onder een tijdelijk vredesakkoord dat tot stand is gekomen tijdens een Russisch zomeroffensief waarin de strijdkrachten van Moskou terrein winnen.

Er zijn weinig voor de hand liggende opties voor Moskou om terug te keren. Zij controleren kleine grensgebieden in het noorden – nabij Sumy en Kharkiv – die het Kremlin ‘bufferzones’ noemt en die het resultaat zijn van minder succesvolle acties gericht op het uitputten van het Oekraïense personeel. Maar deze gebieden zijn klein en, zoals Oekraïense functionarissen benadrukken, ook onderdeel van Oekraïne, niet van Rusland. Een dergelijke ‘uitwisseling’ zou daarom niet op basis van consensus plaatsvinden.

De kwestie van andere bezette gebieden

Enige verwarring rond Witkoffs bijeenkomst in het Kremlin was de vraag of Poetin zich terugtrok van zijn maximalistische oorlogsdoelstellingen en alleen een mogelijk staakt-het-vuren toestond in ruil voor Donetsk. Poetin heeft steeds meer geëist, en in feite heeft de Russische grondwet het valse verhaal in stand gehouden dat Oekraïne historisch gezien deel uitmaakt van Rusland, door alle vier de gedeeltelijk bezette regio's van Oekraïne op zijn grondgebied op te nemen.

Moskou bezit het grootste deel van Donetsk en bijna heel Loehansk. Maar het heeft slechts ongeveer tweederde van Cherson en Zaporizja in handen, waarvan sommige eind 2022 door Russische troepen werden bevrijd.

Zou Poetin ermee instemmen de door Oekraïne gecontroleerde delen van Cherson en Zaporizja onder de controle van Kiev te laten? Dat blijft onduidelijk. Maar het afstaan ​​van dit gebied door Oekraïne zou opnieuw een no-go zijn, omdat grote stukken land aan Moskou moeten worden overgedragen en in feite de hele levendige stad Zaporizja onderworpen zou worden aan evacuatie of Russische controle. Zelenski heeft ook gewaarschuwd dat overgegeven gebied eenvoudigweg zou worden gebruikt als springplank voor verdere invasies, zoals gebeurde met de illegaal geannexeerde Krim in 2014, die als startpunt diende voor de totale oorlog in 2022.

De optie van een staakt-het-vuren aan het front

Verklaringen van de Europese bondgenoten van Oekraïne hebben gesuggereerd dat de huidige contactlijn het startpunt voor onderhandelingen zou kunnen zijn. Dit is niet echt een concessie, maar het is een belangrijke verandering in toon. Jarenlang hebben Europa en Kiev – samen met de regering-Biden – gezegd dat ze de Russische controle over bezette delen van Oekraïne nooit zouden erkennen of accepteren. Maar sinds de terugkeer van Trump naar het Witte Huis hebben ze hun standpunt verzacht en stilletjes het idee gekoesterd dat de frontlinies bevroren zouden kunnen zijn.

Dat zou zelfs een goed resultaat zijn voor Kiev. Terwijl de Russische vooruitgang in de afgelopen dagen rond Dobropilia onzeker blijft, veranderen de maanden van stapsgewijze vooruitgang aan de frontlinies in het algemeen in meer strategische winsten. Poetin speelt duidelijk met tijd, zowel tijdens de langzame diplomatie van de afgelopen maanden in Istanboel als in Alaska, waar het Witte Huis een top over een onmiddellijk vredesakkoord herschikte om harde sancties te vermijden als een zachtere ‘luisteroefening’.

Voor Kiev zou het beste resultaat zijn als Trump, zoals hij heeft aangegeven, in de eerste notulen van de bijeenkomst duidelijk maakt dat er geen deal lijkt te komen en vervolgens de secundaire sancties oplegt aan de belangrijkste energie-importeurs van Moskou – India en China – die hij afgelopen vrijdag beloofde te zullen implementeren.

Maar de relatie tussen Trump en Poetin is gebaseerd op een duistere connectie die vaak de veiligheidsbelangen van de Verenigde Staten op de lange termijn overschaduwt. Daarom zal de uitkomst van hun bijeenkomst in Alaska waarschijnlijk nogal ongunstig zijn voor Oekraïne en een groot risico met zich meebrengen.

Nick Paton Walsh van CNN deed verslag vanuit Kiev, met afbeeldingen van Rachel Wilson en Lou Robinson in Londen.