Nieuws uit Syrië: een compacte gids

Nieuws uit Syrië: een compacte gids

De burgeroorlog in Syrië staat weer volop in de belangstelling na een nieuwe rebellencoalitie een verrassingsaanval die de op een na grootste stad van het land, Aleppo, binnenkwam. Dit offensief markeert de eerste keer sinds 2016 dat oppositietroepen grondgebied in Aleppo innemen en doorbreekt de al lang bestaande impasse in het conflict, dat officieel nooit is beëindigd. Het hernieuwde conflict heeft meer dan 300.000 levens geëist en bijna 6 miljoen vluchtelingen uit het land verdreven. Het heeft ook verstrekkende gevolgen voor de regio en daarbuiten.

Wat gebeurde er tijdens de burgeroorlog in Syrië?

Op het hoogtepunt van de Arabische Lente in 2011 gingen pro-democratische demonstranten de straat op in Syrië en eisten de omverwerping van de autoritaire president Bashar al-Assad. Deze protesten werden met dodelijk geweld beantwoord. Terwijl Assad en zijn troepen de pro-democratische beweging neersloegen, begon zich een gewapende oppositie te vormen, bestaande uit kleine georganiseerde milities en enkele deserteurs van het Syrische leger. De oppositiekrachten waren gedecentraliseerd, hadden verschillende ideologieën, maar een gemeenschappelijk doel: de omverwerping van Assad. Ze kregen verschillende steun van buitenlandse mogendheden, waaronder het naburige Türkiye, regionale zwaargewichten Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten, en de Verenigde Staten.

Internationale steun en de opkomst van extremistische groeperingen

Naarmate de antiregeringstroepen groeiden, verhoogden ook de bondgenoten van Syrië, Iran en Rusland, hun steun. Ter plaatse hielp de Iraanse Revolutionaire Garde, samen met de Libanese militie Hezbollah, in de strijd tegen de gewapende rebellen. In de lucht ontving de Syrische luchtmacht versterkingen van Russische gevechtsvliegtuigen. Extremistische islamisten, waaronder Al-Qaeda, begonnen belangstelling te tonen voor Syrië en sloten zich aan bij de gematigde Syrische oppositie, die de jihadistische betrokkenheid niet steunde. Maar in 2014 domineerden extremisten en verspreidde Islamitische Staat (ISIS) zich in het land, wat leidde tot internationale interventie onder leiding van de VS om de groep te bestrijden, maar zonder het Syrische regime uit te dagen. De Syrian Democratic Forces (SDF), een Amerikaanse partner bestaande uit Koerdische strijders, vocht tegen ISIS en maakte daarmee feitelijk een einde aan het territoriale bestaan ​​van die groep.

Actuele ontwikkelingen en herstart van het conflict

In 2020 bereikten Rusland en Turkije een akkoord voor een staakt-het-vuren in de laatst overgebleven oppositie van Idlib om een ​​veiligheidscorridor met gezamenlijke patrouilles in te stellen. Sindsdien zijn er geen grote opflakkeringen geweest, maar de Syrische regering is er nooit in geslaagd haar hele grondgebied terug te winnen. De gebeurtenissen in Aleppo laten echter zien dat het gewapende verzet nooit helemaal verdwenen is.

Redenen voor het opnieuw oplaaien van het conflict

Het offensief begon woensdag nadat de rebellen een nieuwe coalitie hadden gevormd, het Military Operations Command. Ze trokken snel door dorpen buiten Aleppo en volgens lokale bewoners controleren ze nu een groot deel van de stad met weinig weerstand. De strijders zeggen dat ze graag bezet gebied willen bevrijden en reageren op de toenemende aanvallen van de regering en pro-Iraanse milities. De rebellen proberen mogelijk te profiteren van een verzwakte regering waarvan de belangrijkste bondgenoten zich met andere conflicten bezighouden. Rusland viel Oekraïne in 2022 binnen en stak enorme hoeveelheden middelen in deze oorlog. Tegelijkertijd heeft Iran te maken gehad met een reeks aanvallen van Israël, waarbij vooral Hezbollah zwaar werd getroffen. Analisten vertelde CNN dat de Syrische rebellen het door Hezbollah gecreëerde vacuüm gebruiken om op te rukken in Syrië.

Wie zijn de rebellen?

De nieuwe groepering bestaat uit een breed scala aan oppositiekrachten, van islamitische facties tot gematigden. De coalitie wordt geleid door Hayat Tahrir al-Sham (HTS), een voormalig al-Qaeda-filiaal in Syrië, voorheen bekend als het al-Nusra Front. Deze groep heeft officieel de banden met Al-Qaida verbroken en treedt op als de facto heersers in Idlib. Het werd gesteund door groepen die eerder door Turkije en de Verenigde Staten werden gesteund. De situatie wordt nog ingewikkelder omdat de SDF een aantal van deze posities heeft overgenomen. De SDF bestaat voornamelijk uit Koerdische strijders van de zogenaamde People's Protection Units (YPG), die eerder tegen andere Syrische oppositiegroepen hebben gevochten. Het buurland Türkiye beschouwt de YPG als een verlengstuk van een groep die zij als een terroristische organisatie beschouwt.

Dit artikel is mede geschreven door Eyad Kourdi, Ben Wedeman, Mostafa Salem en Christian Edwards van CNN.