De meest noordelijke luchthaven ter wereld heeft een smeltende landingsbaan

De meest noordelijke luchthaven ter wereld heeft een smeltende landingsbaan

De bevroren uitgestrekte gebieden van het noordpoolgebied worden steeds meer een van de meest gewilde reisbestemmingen ter wereld. De belangstelling van president Donald Trump voor de aankoop van Groenland, evenals de groeiende belangstelling van Rusland en China voor de ontwikkeling van zeeroutes langs de noordkust van Siberië, zetten deze afgelegen gebieden in de schijnwerpers.

Een golf van avontuur

Maar de hernieuwde populariteit van het Noordpoolgebied heeft niet alleen te maken met geopolitieke kwesties. Bestemmingen langs de poolcirkel, van Alaska tot Lapland, kennen recordbezoekersaantallen terwijl avontuurlijke reizigers de sensatie zoeken van het verkennen van de meest extreme grenzen van onze planeet.

Een Zweedse startup genaamd OceanSky Cruises plant zelfs luxe luchtschipreizen naar de geografische Noordpool, hoewel er nog geen officiële lanceringsdatum is vastgesteld.

Svalbard: De meest noordelijke luchthaven ter wereld

Hoewel de top van onze planeet misschien lange tijd buiten bereik blijft voor de gemiddelde reiziger, zijn er luchtvaartmaatschappijen die verrassend dichtbij komen. Svalbard Airport, in de Noorse archipel Spitsbergen, is de meest noordelijke luchthaven ter wereld met regelmatige commerciële vluchten. Twee luchtvaartmaatschappijen, SAS en Norwegian, vliegen het hele jaar door tussen de luchthaven in Longyearbyen, de belangrijkste nederzetting op de eilanden, en het vasteland van Noorwegen, ruim 800 kilometer naar het zuiden.

De luchthaven ontvangt ook regelmatig chartervluchten en privéjets, zo fascinerend is de unieke geografische ligging.

Een belangrijke verbinding in een kwetsbare regio

Het Noordpoolgebied is een van de ecologisch kwetsbaarste regio's ter wereld en het team van Svalbard Airport heeft al voor het eerst kennisgemaakt met de gevolgen van de klimaatverandering. Toen de 2.300 meter lange landingsbaan begin jaren zeventig werd aangelegd, had niemand verwacht dat de permafrostlaag waarop deze was gebouwd, zou gaan smelten. Dat is echter precies wat er nu gebeurt.

Permafrost wordt gedefinieerd als grond die minimaal twee jaar bevroren blijft. Het verwarmen en smelten van de permafrost wordt een groot probleem voor Spitsbergen, met de daaruit voortvloeiende instabiliteit en verzakking die gevolgen heeft voor gebouwen en infrastructuur, en het risico op aardverschuivingen en lawines vergroot.

"Tijdens de zomermaanden moeten we de landingsbaan elke dag zorgvuldig controleren, omdat de grond op elk moment kan instorten. Dit is een uitdaging waarvan we verwachten dat deze in de loop van de tijd alleen maar erger zal worden", zegt Ragnhild Kommisrud, de luchthavenmanager, in een telefoongesprek met CNN.

Afhankelijkheid van steenkool

Het is moeilijk te overschatten hoe belangrijk deze landingsbaan is voor de ongeveer 2.500 inwoners van Spitsbergen. Als de luchthaven zou sluiten, zouden de meeste van hun essentiële benodigdheden per schip moeten worden afgeleverd, wat een reis van maximaal twee dagen in elke richting zou kunnen betekenen. “We hebben hier op de luchthaven altijd extra personeel en materiaal, want als er iets kapot gaat, moeten we het zelf kunnen repareren, zonder hulp van buitenaf”, legt Kommisrud uit.

Elektriciteitsopwekking is lange tijd een gevoelige kwestie geweest op Spitsbergen. De lokale gemeenschap heeft een groot belang bij het voorkomen van de opwarming van de aarde en het behoud van de ongerepte natuur van de archipel. Tot voor kort was een groot deel van de lokale economie echter vrijwel geheel op steenkool gebaseerd.

Ondanks de afgelegen ligging is Spitsbergen begiftigd met rijke steenkoolvoorraden grenzend aan diepe, ijsvrije fjorden, waardoor de regio geschikt is voor mijnbouw. Op grond van het Spitsbergenverdrag uit 1920, ondertekend door onder meer de Verenigde Staten, Japan en veel EU-landen, heeft Noorwegen soevereiniteit over de eilanden, maar hebben ook andere verdragspartijen het recht om daar economische activiteiten te ontwikkelen.

De afgelopen tien jaar zijn de door Noorwegen geëxploiteerde mijnen geleidelijk aan gestopt met de productie. Sveagruva, een van de grootste en meest productieve mijnen in Spitsbergen, werd in 2020 gesloten en het gebied werd opnieuw genaturaliseerd. Een door Rusland gerunde kolencentrale in Barentszburg, de op een na grootste nederzetting van het eiland, blijft open, maar zal naar verwachting de productie verminderen, zo blijkt uit rapporten.

Een overstap naar duurzame energie

Nu de steenkool grotendeels verdwenen is, heeft Spitsbergen van toerisme zijn belangrijkste economische activiteit gemaakt. "Svalbard was vroeger een extreem toeristische bestemming, gericht op de meest avontuurlijke reizigers. Het is nog steeds relatief bijzonder, maar we worden steeds mainstreamer", zegt Ronny Brunvoll, CEO van Visit Svalbard, een vereniging die meer dan 70 particuliere toerismegerelateerde bedrijven vertegenwoordigt.

De zomer is traditioneel het hoogseizoen, waarbij verschillende cruiseschipbedrijven expedities naar de regio aanbieden. Dit seizoen wordt echter verlengd omdat steeds meer mensen Spitsbergen in de winter bezoeken om van het noorderlicht te genieten, en ook in het vroege voorjaar, wanneer de dagen langer worden, maar buitenactiviteiten zoals hondensleeën en sneeuwscooteren nog steeds mogelijk zijn.

Touring Svalbard brengt echter enkele belangrijke kanttekeningen met zich mee. Brunvoll waarschuwt voor de realiteit ter plaatse en waarom bezoekers de stad niet zonder gids mogen verlaten. “De kans dat je een ijsbeer tegenkomt is heel reëel. Bovendien kan het weer heel abrupt omslaan. Het kan heftig zijn. En mocht er toch iets gebeuren, verwacht dan op de meeste plekken geen mobiel signaal. Je moet voorbereid zijn en weten wat je doet.”

De gevaren van het massatoerisme liggen nog steeds op ieders lippen. Het aantal accommodaties op Spitsbergen is beperkt tot 500 kamers en de verwachting is dat dit in de nabije toekomst zo zal blijven. Toerisme mag dan wel de nieuwe steenkool van Spitsbergen zijn, maar zowel de toeristenindustrie als de autoriteiten lijken zich bewust te zijn van hun verantwoordelijkheid om de ongerepte wildernis te beschermen die deze eilanden tot een fascinerende plek maakt.