Nucleaire bewapening: Bestaat er een dreiging van een nieuwe wapenwedloop na 2026?

Nucleaire bewapening: Bestaat er een dreiging van een nieuwe wapenwedloop na 2026?

Het debat over kernwapenbeheersing tussen de Verenigde Staten en Rusland wordt steeds urgenter nu het New START-verdrag, het laatst overgebleven verdrag over dit onderwerp, begin 2026 afloopt. Volgens de huidige rapporten zijn er geen tekenen van onderhandelingen om de overeenkomst te verlengen of te vervangen. Volgens Kleine Zeitung maakt SIPRI-onderzoeker Hans M. Kristensen zich zorgen over de ontwikkelingen in het mondiale nucleaire landschap en stelt dat het tijdperk van ontwapening dat sinds de Koude Oorlog is waargenomen nu ten einde loopt.

Dan Smith, directeur van SIPRI, waarschuwt voor een nieuwe kernwapenwedloop en merkt op dat de bilaterale kernwapenbeheersing tussen grootmachten in een crisis verkeert. Al in februari 2023 schortte Rusland de samenwerking in het kader van de New START-overeenkomst op en stond het geen inspecties vanuit het buitenland meer toe, wat de situatie verder verergerde.

Wereldwijde aandelen- en wapendynamiek

De situatie wordt nog verergerd door een toename van de mondiale voorraden kernwapens. Er wordt geschat dat er in januari 2025 in totaal 12.241 kernkoppen bestaan, waarvan ongeveer 9.614 in militaire voorraden klaar zijn voor potentieel gebruik. Hiervan zijn 3.912 kernkoppen operationeel en ongeveer 2.100 zijn in hoge staat van paraatheid vanwege ballistische raketten. De Tagesschau benadrukt dat de VS bereid zijn gesprekken te voeren over nucleaire risico’s om mogelijke conflicten na 2026 te voorkomen. Deze gesprekken moeten ook een multilateralisering van wapenmonitoring en -controle omvatten, waarbij ook China en andere kernmachten betrokken moeten worden.

Ook de snelle nucleaire bewapening van China is alarmerend. Jake Sullivan, de Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur, waarschuwt dat China in 2035 potentieel over 1.500 kernkoppen zou kunnen beschikken. Dit zou de VS dwingen hun afschrikkingsstrategie te baseren op twee even krachtige kernmachten.

Historische context van wapenbeheersing

Historisch gezien was de logische basis voor afschrikking tijdens de Koude Oorlog een massale nucleaire opbouw. De piek in kernkoppen werd bereikt in 1986, toen de VS ongeveer 23.000 kernkoppen hadden en de Sovjet-Unie ongeveer 40.000 kernkoppen. Na het einde van de Koude Oorlog was er aanzienlijke vooruitgang op het gebied van de ontwapening, maar deze werd gevolgd door desillusie en veel tegenslagen, zoals de terugtrekking van het INF-verdrag door beide landen in 2019.

Bovendien is de multilaterale controle sinds de jaren negentig gestagneerd, en het Nucleaire Non-proliferatieverdrag (NPV), aangenomen in 1968, voorziet zowel in ontwapening als in het vreedzaam gebruik van kernenergie. Ondanks de mondiale acceptatie ervan, op enkele uitzonderingen na, groeit de bezorgdheid over de stagnerende ontwapening en de noodzaak om nieuwe benaderingen van nucleaire ontwapening te ontwikkelen.

Over het geheel genomen is de toekomst van de mondiale kernwapenbeheersing onzeker, en staat de internationale gemeenschap voor de uitdaging om effectieve maatregelen te nemen om hernieuwde kernbewapening te voorkomen en bestaande verdragen te versterken.