Iran stawia jasne warunki nowego porozumienia nuklearnego z USA!

Iran stawia jasne warunki nowego porozumienia nuklearnego z USA!

18 kwietnia 2025 roku Iran sformułował nowe warunki przyszłego porozumienia nuklearnego. Teheran żąda od USA gwarancji, że przyszły kontrakt nie może zostać jednostronnie rozwiązany. Tłem tego żądania jest wycofanie się w 2018 roku byłego prezydenta USA Donalda Trumpa z obowiązującego porozumienia, co doprowadziło do ponownego zaostrzenia sankcji wobec Iranu. Choć Iran zaprzecza, że ​​chce rozwijać broń nuklearną, odrzuca szeroko zakrojone kontrole swoich obiektów nuklearnych, co komplikuje negocjacje.

W sobotę negocjatorzy amerykańscy i irańscy spotkają się w Rzymie, aby omówić postęp w rozmowach. Dotychczasowe spotkania w Omanie obie strony określały jako pozytywne i konstruktywne. Pomimo dobrych znaków Trump zagroził podjęciem działań wojskowych, jeśli Iran nie będzie skłonny do ustępstw. Poglądy na temat energii jądrowej w Iranie są bardzo zróżnicowane. Najwyższy przywódca, ajatollah Ali Chamenei, postawił wyraźne czerwone granice: wykluczona jest zgoda na demontaż wirówek do wzbogacania uranu, podobnie jak negocjacje w sprawie krajowego programu rakietowego. Ponadto Iran odrzuca zmniejszenie ilości wzbogaconego uranu poniżej poziomu określonego w porozumieniu z 2015 r.

Porozumienie z 2015 r. i jego wyzwania

W porozumieniu z 2015 r., które połączyło Iran, Stany Zjednoczone, Rosję, Chiny, Wielką Brytanię, Francję i Niemcy, wezwano do złagodzenia międzynarodowych sankcji wobec Iranu w zamian za ustępstwa w sprawie jego programu nuklearnego. Po wycofaniu się Stanów Zjednoczonych z traktatu sankcje zostały reaktywowane, a Iran zaczął nie wywiązywać się z jego warunków. Zmiany te rodzą pytania o postęp w bieżących negocjacjach.

Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT), który Iran podpisał w 1968 r. i ratyfikował w 1970 r., ma na celu rozprzestrzenianie broni nuklearnej. Zobowiązuje państwa nieposiadające broni jądrowej do powstrzymania się od pozyskiwania broni jądrowej, natomiast pięć oficjalnych mocarstw nuklearnych, w tym USA, zobowiązało się do rozbrojenia. Przestrzeganie NPT monitoruje Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA), jednak traktat ma wady, ponieważ nie zawiera skutecznych sankcji za naruszenia traktatu. Krytycy zwracają uwagę, że NPT ustanawia nierówność między państwami posiadającymi broń jądrową a państwami nieposiadającymi broni jądrowej i nie zapewnia skutecznych mechanizmów zapobiegających transferowi technologii broni jądrowej. Ponadto pokojowe wykorzystanie energii jądrowej jest często wykorzystywane jako argument na rzecz irańskiego programu nuklearnego.

Biorąc pod uwagę 191 państw uczestniczących, z których 93 ratyfikowało NPT, dyskusja na temat rozbrojenia nuklearnego pozostaje centralnym zagadnieniem w stosunkach międzynarodowych. Na tym tle sytuacja negocjacyjna pomiędzy USA i Iranem jest kluczowa dla przyszłości globalnej architektury bezpieczeństwa.

Sytuacja pozostaje napięta, a kolejne spotkanie w Rzymie może mieć daleko idące konsekwencje. Utrzymujący się sceptycyzm wobec irańskiego programu nuklearnego oraz tarcia polityczne pomiędzy USA i Iranem rodzą pytanie, czy w ogóle uda się osiągnąć nowe porozumienie i jakie będą do tego konieczne warunki.