De 20 minuten durende vlucht: 's werelds eerste vliegtuigkaping

De 20 minuten durende vlucht: 's werelds eerste vliegtuigkaping

Tegenwoordig duurt het reizen met de hogesnelheidsveerboot tussen de havensteden Hong Kong en Macau ongeveer een uur. Maar van 1948 tot 1961, toen beide regio’s nog kolonies van Europese machten waren, konden rijke toeristen ook kiezen voor een korte vlucht per vliegtuig.

De Miss Macao – een historisch vliegtuig

Miss Macao was geen schoonheidskoningin, maar een Consolidated Model 28 Catalina-watervliegtuig dat reizigers van het door Portugal gecontroleerde Macao naar het door de Britten gecontroleerde Hong Kong vervoerde – een route die in slechts 20 minuten kon worden afgelegd. Deze vluchten stonden bekend als ‘sigaarvluchten’ omdat de duur ongeveer even lang was als het roken van een sigaret – en roken was aan boord toegestaan.

Luchtverkeer tussen Hong Kong en Macau

Destijds was vliegen ‘als het besturen van een bus’, zegt Dan Porat, hoogleraar geschiedenis aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Passagiers die het zich konden veroorloven, kochten hun kaartjes direct bij het instappen, zonder voorafgaande boeking. De Macau Air Transport Company, een inmiddels ter ziele gegane dochteronderneming van Cathay Pacific, bestuurde twee van deze Catalina-‘vliegboten’. Door het ontbreken van vliegvelden in Macau konden de vliegtuigen opstijgen vanuit de kustwateren.

Het incident van 16 juli 1948

Op 16 juli 1948 arriveerde Miss Macao echter niet op de luchthaven Kai Tak in Hong Kong. De autoriteiten in Hong Kong sloegen onmiddellijk alarm en de politie begon de wateren tussen de twee steden te doorzoeken.

De enige overlevende, een 24-jarige Chinese rijstboer genaamd Wong Yu, werd gered door een visser en naar het ziekenhuis in Macau gebracht. Wongs been was naar verluidt gebroken en hij droeg een reddingsvest dat hij tijdens de crash had gepakt.

Hoewel Wong zichzelf omschreef als een gewone passagier en zei dat het vliegtuig in de lucht ontplofte, brachten tegenstrijdigheden in zijn verhaal en zijn twijfelachtige gedrag – waaronder pogingen om uit het ziekenhuis te ontsnappen – de autoriteiten en de pers tot een andere verklaring: juffrouw Macao was in een hinderlaag gelokt door ‘luchtpiraten’ en stortte in zee.

Piraterij in de lucht

Op de dag van haar laatste vlucht werd Miss Macao bemand door twee piloten: de Amerikaanse kapitein Dale Cramer en de Australische eerste officier Ken McDuff, beiden voormalige militaire piloten. In totaal waren er 27 mensen aan boord, waaronder 24 passagiers en een stewardess, Delca da Costa, een Portugese staatsburger uit Macau die ook de vriendin van McDuff was.

Vier van de passagiers waren echter niet van plan naar Hong Kong te reizen. Wong bekende dat hij en drie handlangers alles hadden verkocht om de kaartjes te kopen, omdat ze dachten dat de buit van hun misdaad de moeite waard zou zijn.

Het plan van de ontvoerders

Zoals historicus Luis Andrade de Sa beschrijft in zijn boek ‘Aviation in Macau: One Hundred Years of Adventure’, gingen de vier kapers kort na het opstijgen uit Macau snel aan de slag, waarbij er één de cockpit binnen stormde en eiste dat de piloten de controle over het vliegtuig zouden overnemen.

De hoofdkaper, Chiu Tok, had vleugellessen gevolgd in Manilla en was van plan het vliegtuig te besturen zodra de piloten waren overmeesterd. Maar hij had niet verwacht dat Cramer de controle niet uit handen zou geven en dat er weerstand zou komen vanuit de hoofdcabine. Terwijl een passagier met een kaper worstelde, werd er een schot afgevuurd. McDuff sloeg Chiu Tok met een ijzeren staaf. De kapers schoten beide piloten neer en het lichaam van Cramer viel op de besturing van het vliegtuig, waardoor het vliegtuig in de Zuid-Chinese Zee neerstortte.

Het incident verduidelijken

Wongs overleving werd als onwaarschijnlijk aan het licht gebracht gezien het later teruggevonden wrak van Miss Macao, dat doorzeefd was met kogelgaten. Toch was het moeilijk om Wongs waargebeurde verhaal te achterhalen, omdat hij lichamelijk en geestelijk in slechte conditie verkeerde.

De politie besloot undercoveragenten naar het ziekenhuis te brengen om Wong ervan te overtuigen de waarheid te vertellen over wat er aan boord van Miss Macao was gebeurd. Uiteindelijk bekende hij dat het plan van de kapers was om het vliegtuig over te nemen en naar een locatie in de provincie Guangdong in het zuiden van China te vliegen, waar de passagiers en bemanning van hun waardevolle spullen zouden worden beroofd en vervolgens gegijzeld. Niemand zou moeten sterven.

De gevolgen voor de luchtvaartindustrie

De kaping van de Miss Macao was zo nieuw dat niemand het woord ‘kaping’ in deze context gebruikte – de pers noemde het ‘luchtpiraterij’. Destijds waren er nog geen veiligheidscontroles zoals het scannen van passagiers met metaaldetectoren. Er werden alleen de meest rudimentaire veiligheidscontroles uitgevoerd, waarbij een deel van de bagage werd geopend en doorzocht.

De ontvoerders hadden zich hier echter op voorbereid: ze hadden hun pistolen met zwarte tape aan hun benen vastgebonden, en de krant China Mail meldde destijds dat een van hen vuurwapens in de holle zool van zijn schoen verstopte. Wong werd uiteindelijk van Macau naar het vasteland van China gedeporteerd, waar hij kort daarna op 27-jarige leeftijd stierf zonder terecht te staan ​​wegens diefstal, moord of piraterij.

De ontwikkeling van de luchtvaart

De luchtvaartindustrie bloeide in de daaropvolgende decennia voor de twee voormalige koloniale steden. Hong Kong groeide uit tot een van de grootste luchtvaartknooppunten ter wereld, terwijl Macau in 1995 zijn internationale luchthaven opende. Tegenwoordig is er op de luchthaven een kleine tentoonstelling te zien over belangrijke luchtvaartverhalen, waaronder de kaping van de Miss Macao.

De evolutie van luchtpiraterij

Het verhaal van de ontvoering van Hong Kong naar Macau werd snel vergeten. Velen in de toen nog jonge commerciële luchtvaartindustrie beschouwden het als een eenmalig incident en geloofden dat kapingen – of ‘skyjacking’, zoals het toen werd genoemd – niet alledaags zouden worden. Maar de sociale onrust van de daaropvolgende jaren, evenals de groei en toenemende betaalbaarheid van vliegreizen, leidden tot verandering.

Van 1968 tot 1972 beleefde de industrie wat bekend werd als de ‘gouden eeuw van de ontvoering’, zoals Brendan I. Koerner beschrijft in zijn boek ‘The Skies Belong to Us’. “Elke vijf en een halve dag vond er een ontvoering plaats”, legt Porat uit. “In deze fase probeert de industrie zich te ontwikkelen.”

Veiligheidsmaatregelen en de toekomst van het vliegen

De gebeurtenissen aan boord van Miss Macao vormden het startpunt voor veel belangrijke veranderingen in de luchtvaart. Hoewel kapingen aanvankelijk niet als een ernstig probleem werden ervaren, leidde de toename van het aantal incidenten ertoe dat luchthavens ‘miniatuurpolitiestaten’ werden. Veiligheidscontroles, waaronder metaaldetectoren en röntgensystemen voor bagage, werden uiteindelijk de norm om passagiers en bemanning te beschermen.

Dus wat in 1948 begon met het Miss Macao-incident, werd een beslissend moment dat de hele luchtvaartindustrie transformeerde. De kapingen en veiligheidsmaatregelen in de 21e eeuw kunnen rechtstreeks worden herleid tot de lessen die uit deze vroege incidenten zijn geleerd.