Herdenking van uitzetting: het Parlement eert het lot van degenen die uit hun thuisland zijn ontheemd

Herdenking van uitzetting: het Parlement eert het lot van degenen die uit hun thuisland zijn ontheemd

Op 26 juni 2025 werd in het Oostenrijkse parlement een belangrijk herdenkingsevenement gehouden ter gelegenheid van de 80ste verjaardag van de verdrijving van Duitstalige mensen uit hun thuisland. Deze gebeurtenis eerde het lot van de vele miljoenen mensen, waaronder de Oud-Oostenrijkers uit de voormalige kroonlanden van de Habsburgse monarchie, die na de Tweede Wereldoorlog werden ontworteld. De voorzitter van de Nationale Raad, Walter Rosenkranz, opende het evenement met een dringende oproep aan de verantwoordelijkheid van Oostenrijk en het parlement om het erfgoed van de verdrevenen te behouden en hun geschiedenis te onderzoeken, die tot nu toe slechts onvoldoende is behandeld. OTS gemeld.

Florian Kührer-Wielach, directeur van het Instituut voor Duitse Cultuur en Geschiedenis van Zuidoost-Europa, gaf een lezing over de historische achtergrond van de uitzettingen. Hij pleitte ervoor de complexe geschiedenis te omarmen zonder het risico van ‘collectivisme’. Dit was een cruciaal punt omdat de verdrijvingen niet alleen een gevolg waren van het nationaal-socialisme, maar ook het resultaat van internationale machtsspelletjes, waaronder het Hitler-Stalin-pact, dat de basis legde voor de gewelddadige aanvallen. Rosenkranz herinnerde aan de wrede omstandigheden waaronder de ontheemden leden en noemde de ‘Brno Dodenmars’ als voorbeeld van de gruwelijke gewelddaden.

Geheugen en integratie

De uitdagingen van de integratie van ontheemden in Oostenrijk, die Kührer-Wielach besprak, zijn nog steeds een actueel onderwerp. Deze integratie was moeilijk omdat de samenleving vaak overweldigd bleek te zijn. In deze context rapporteerde Hartmut Koschyk, voormalig lid van de Bondsdag, over de behandeling van ontheemden in Oost- en West-Duitsland, een behandeling die werd gekenmerkt door zowel differentiatie als regressie. Met name in de DDR werden de ontheemden ‘hervestigers’ genoemd, wat geen recht deed aan hun feitelijke ervaring.

De veelheid aan perspectieven op het lot van de ontheemden beschrijft ook de belangrijke rol van literatuur en onderzoek. Werken als *Expulsion in German Remembrance* van Eva Hahn en Hans Henning Hahn en tal van andere onderzoeksbijdragen behandelen het onderwerp en bieden verschillende perspectieven op gedwongen migratie, de historische context ervan en de daaropvolgende uitdagingen voor de getroffenen, zoals bpb.de toont.

Sociale impact

Na de oorlog werd Duitsland geconfronteerd met het lot van naar schatting 14 miljoen ontheemden. Ze woonden aanvankelijk in overvolle opvangkampen aan de oostgrens voordat hun verdere reis naar het westen of oosten van Duitsland vaak bij toeval werd besloten. Ongeveer acht miljoen ontheemden vonden uiteindelijk hun weg naar wat later de Bondsrepubliek Duitsland zou worden, terwijl ongeveer 4,1 miljoen mensen in de Sovjetbezettingszone terechtkwamen. Daar werd 80 procent van de ontheemden naar het platteland gestuurd, wat leidde tot een aanzienlijke verandering in de bevolkingsstructuur. In sommige dorpen in Mecklenburg waren er meer buitenlanders dan de lokale bevolking, en de ontheemden vormden tot 24 procent van de totale bevolking in de hele DDR MDR notities.

De herdenkingsbijeenkomst in het Parlement en de begeleidende toespraken maken duidelijk dat het onderwerp uitzetting en de rol van verdrevenen in het collectieve geheugen niet alleen een stukje geschiedenis is, maar ook in het heden levend blijft. Het gedifferentieerde onderzoek van dit onderwerp is cruciaal voor een beter begrip en de toekomstige sociale integratie van alle mensen in Oostenrijk.