Ντονμπάς: Ο στόχος του Πούτιν και ο πυρήνας της σύγκρουσης στην Ουκρανία

Ντονμπάς: Ο στόχος του Πούτιν και ο πυρήνας της σύγκρουσης στην Ουκρανία

Οι διαπραγματεύσεις για μια πιθανή συνθήκη ειρήνης για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία κερδίζουν δυναμική. Μεγάλο μέρος της συζήτησης επικεντρώνεται στην ανατολική περιοχή της χώρας, η οποία βρίσκεται εδώ και καιρό στο επίκεντρο των ρωσικών φιλοδοξιών.

Η σημασία της περιοχής του Ντονμπάς

Οι ουκρανικές περιοχές του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ, συλλογικά γνωστές ως Ντονμπάς, ήταν μια βιομηχανική δύναμη στη σοβιετική εποχή, διάσημη για ανθρακωρυχεία και χαλυβουργεία. Η περιοχή έχει επίσης εύφορη γεωργική γη, σημαντικούς ποταμούς και μια ακτογραμμή στην Αζοφική Θάλασσα. Ιστορικά, το Ντονμπάς ήταν το τμήμα της Ουκρανίας με τον υψηλότερο ρωσικό πληθυσμό και τα ταξίδια μου εκεί πριν από δέκα χρόνια αποκάλυψαν ότι οι άνθρωποι στην περιοχή δεν αγαπούσαν καθόλου τη μακρινή κυβέρνηση του Κιέβου.

Η αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας

Ήταν εδώ που ο Πούτιν ξεκίνησε τις προσπάθειές του να αποσταθεροποιήσει την Ουκρανία το 2014 μετά την προσάρτηση της Κριμαίας. Φιλορωσικές πολιτοφυλακές, αρκετά καλά εξοπλισμένα με άρματα μάχης, εμφανίστηκαν στην περιοχή και κατέλαβαν γρήγορα τις πόλεις Λουχάνσκ και Ντόνετσκ από έναν ουκρανικό στρατό που ήταν τότε κακώς προετοιμασμένος και χωρίς κίνητρα.

Συγκρούσεις και ανθρωπιστικές επιπτώσεις

Για σχεδόν οκτώ χρόνια, στους αποσχισμένους θύλακες σημειώθηκαν μάχες μεταξύ των αυτονομιστών που υποστηρίζονται από τη Ρωσία και των ουκρανικών δυνάμεων, στις οποίες ουκρανοί αξιωματούχοι είπαν ότι σκότωσαν περισσότερους από 14.000 ανθρώπους. Τουλάχιστον 1,5 εκατομμύριο Ουκρανοί έχουν εγκαταλείψει το Ντονμπάς από το 2014 και περισσότερα από τρία εκατομμύρια υπολογίζεται ότι ζουν υπό ρωσική κατοχή. Η Μόσχα μοίρασε εκατοντάδες χιλιάδες ρωσικά διαβατήρια σε ανθρώπους σε περιοχές του Ντονμπάς που ελέγχονται από τους αυτονομιστές.

Η αναγνώριση των αυτονομιστών

Αλλά ο Πούτιν ήθελε περισσότερα. Την παραμονή της πλήρους κλίμακας ρωσικής εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022, δήλωσε ότι ο λεγόμενος πολιτισμένος κόσμος «προτιμά να προσποιείται ότι αυτή η φρίκη, η γενοκτονία στην οποία έχουν υποστεί σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι, δεν υπάρχει» και αναγνώρισε το Λουχάνσκ και το Ντόνετσκ ως ανεξάρτητα κράτη. Αργότερα φέτος Η Μόσχα προσάρτησε μονομερώς -και παράνομα- και τις δύο περιοχές μετά από ψευδή δημοψηφίσματα, μαζί με τις νότιες περιοχές της Ζαπορίζια και της Χερσώνας, παρόλο που αυτές ήταν μόνο εν μέρει κατεχόμενες.

Οι γεωπολιτικές επιπτώσεις

Υπάρχει ένα για το Κρεμλίνο μεγάλη διαφορά μεταξύ της αποχώρησης από τα κατεχόμενα (όπως έκαναν οι Ρώσοι όταν αποχώρησαν από τμήματα της βόρειας Ουκρανίας το 2022) και της εγκατάλειψης περιοχών που έχουν ενσωματωθεί επίσημα στη μητέρα πατρίδα - ειδικά για έναν ηγέτη όπως ο Πούτιν, που έχει εμμονή με μια «μεγαλύτερη Ρωσία».

Η σημερινή κατάσταση στο Ντονμπάς

Οι αναλυτές πιστεύουν ότι με τον σημερινό ρυθμό, ο ρωσικός στρατός θα χρειαζόταν αρκετά χρόνια για να καταλάβει πλήρως τα προσαρτημένα εδάφη. Ταυτόχρονα, η Ουκρανία έχει λίγες πιθανότητες να ανακτήσει πολλά από αυτά που έχει ήδη χάσει: σχεδόν όλο το Λουχάνσκ και περισσότερο από το 70% του Ντόνετσκ. Αλλά το Κίεβο εξακολουθεί να διατηρεί τον «δακτύλιο φρουρίου» των βιομηχανικών πόλεων, των σιδηροδρόμων και των δρόμων που αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό εμπόδιο για τις δυνάμεις του Πούτιν: μέρη όπως το Sloviansk, το Kramatorsk και το Kostiantynivka.

Πολιτική πίεση στην Ουκρανία

Για τον Ουκρανό Πρόεδρο Volodymyr Zelensky θα ήταν πολιτική αυτοκτονία να εγκαταλείψει το υπόλοιπο Ντόνετσκ, μια περιοχή που πολλοί Ουκρανοί στρατιώτες πλήρωσαν με τη ζωή τους για να υπερασπιστούν. Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Κοινωνιολογίας του Κιέβου, περίπου τα τρία τέταρτα των Ουκρανών αντιτίθενται στην παραχώρηση γης στη Ρωσία. Μια απόσυρση από το υπόλοιπο Ντόνετσκ θα αφήσει επίσης τις ορθάνοιχτες στέπες της κεντρικής Ουκρανίας ευάλωτες στην επόμενη ρωσική επίθεση, όπως έχει επανειλημμένα τονίσει ο Ζελένσκι, και θα ήταν επίσης παράνομη παράδοση του ουκρανικού εδάφους.

Η αντίδραση της διεθνούς κοινότητας

Για τους ευρωπαίους συμμάχους του Zelensky, αυτό θα παραβίαζε επίσης μια κεντρική αρχή: ότι η επιθετικότητα δεν μπορεί να ανταμείβεται με έδαφος και ότι η ουκρανική κυριαρχία πρέπει να προστατεύεται. Όπως και το 2014, το Ντονμπάς παραμένει το χωνευτήριο των φιλοδοξιών του Πούτιν στην Ουκρανία και η μεγαλύτερη πρόκληση για την Ευρώπη καθώς προσπαθεί να προσκολληθεί σε μια διεθνή τάξη βασισμένη σε κανόνες.