Elfriede Jelinek: Ik ben niet dood! – Nepnieuws schokt fans

Elfriede Jelinek: Ik ben niet dood! – Nepnieuws schokt fans

Op dinsdagmiddag 17 juni 2025 verspreidde het nieuws over de vermeende dood van de Oostenrijkse Nobelprijswinnaar voor de literatuur Elfriede Jelinek (78) zich snel op internet. Het account op X (voorheen Twitter) dat het bericht verspreidde, bleek later een hoax. De situatie benadrukt de uitdagingen die nepnieuws op sociale media met zich meebrengt. De Oostenrijkse schrijver reageerde kalm op dit valse bericht en verduidelijkte: "Het is de tweede keer dat ik dood ben. Ik leef."

Het nieuws over de vermeende dood van Jelinek werd oorspronkelijk om 13.40 uur op het nepaccount geplaatst. De hoax kwam om 14.08 uur aan het licht. toen de exploitant van de rekening, de Italiaanse journalist Tommasso Debenedetti, toegaf dat het bedrog was. Debenedetti is geen onbekende in de wereld van valse berichten: hij baarde in 2020 al opzien met een valse overlijdensmelding over operaster Plácido Domingo. Vervolgens bevestigde Nora Gottschalk, woordvoerster van Rowohlt, dat het bericht over de dood van Jelinek niet waar was. Talrijke Oostenrijkse en Duitse mediakanalen, waaronder “Der Standard”, berichtten aanvankelijk over het valse rapport en boden later hun excuses aan voor de verspreiding ervan.

Het probleem van nepnieuws

Deze episode staat niet op zichzelf, maar maakt deel uit van een zorgwekkende ontwikkeling die in het digitale tijdperk steeds belangrijker wordt. Zoals bpb meldt, is er een toenemende verspreiding van nepnieuws, desinformatie en desinformatie, die opzettelijk via sociale media worden verspreid. Dergelijke valse of misleidende informatie bedreigt niet alleen het vertrouwen van het publiek in de media, maar ook in politieke instellingen.

Uit onderzoek blijkt dat de onzekerheid veroorzaakt door nepnieuws ook te wijten is aan een laag vertrouwen in de media. Met name het verkiezingsjaar 2016, waarin Donald Trump tot president werd gekozen, en het Brexit-referendum voedden het debat over nepnieuws. Uit wetenschappelijke onderzoeken is gebleken dat minder dan 1% van de inhoud die gebruikers op sociale netwerken zien, als nepnieuws wordt geclassificeerd. Niettemin kunnen zelfs kleine hoeveelheden desinformatie een aanzienlijke impact hebben op de opinievorming en de verkiezingsresultaten.

Maatregelen om desinformatie te bestrijden

Er zijn diverse initiatieven genomen om de verspreiding van nepnieuws tegen te gaan. De EU heeft programma’s gelanceerd zoals EU vs. Disinfo en het European Digital Media Observatory om desinformatie aan te pakken. Mediageletterdheid wordt ook gezien als een belangrijke aanpak in de strijd tegen valse berichtgeving. Het gaat niet alleen om het overbrengen van kennis, maar ook om het kritisch bekijken van media-inhoud.

In verband met het valse rapport van Jelinek wordt vooral duidelijk hoe belangrijk het is om geïnformeerd te zijn over de mechanismen van desinformatie. Mediageletterdheid is essentieel om het vertrouwen in gerenommeerde informatiebronnen te bevorderen en dubieuze inhoud te herkennen. De aflevering over Elfriede Jelinek laat niet alleen de risico’s van nepnieuws zien, maar ook de noodzaak van beter media-onderwijs in de samenleving.