Οι κλιματικοί στόχοι της Ευρώπης υπό πίεση: πρόοδος ή αδιέξοδο;

Οι κλιματικοί στόχοι της Ευρώπης υπό πίεση: πρόοδος ή αδιέξοδο;

Στις 24 Οκτωβρίου 2025, οι προκλήσεις στον τομέα της προστασίας του κλίματος θα είναι και πάλι στο επίκεντρο, ενώ η Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP30) πλησιάζει στο Μπελέμ από τις 10 Νοεμβρίου. Ο βουλευτής της ΕΕ του SPÖ Günther Sidl τονίζει ότι μια ολιστική προσέγγιση για την προστασία του κλίματος είναι απαραίτητη. Απαιτεί καινοτόμες στρατηγικές στους τομείς της καθαρής παραγωγής, της αειφόρου γεωργίας και της έρευνας στις περιβαλλοντικές τεχνολογίες. Αυτές οι νέες προσεγγίσεις θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν το τεχνολογικό πλεονέκτημα που είναι ζωτικής σημασίας για τις μελλοντικές ευρωπαϊκές θέσεις εργασίας. Ωστόσο, ο Sidl προειδοποιεί να μην μειώνεται η πρόοδος που έχει ήδη σημειωθεί στην Πράσινη Συμφωνία και επισημαίνει ότι η κλιματική έκτακτη ανάγκη κηρύχθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πριν από χρόνια.

Η τρέχουσα κατάσταση παρουσιάζει οπισθοδρόμηση σε διάφορους τομείς, ιδίως όσον αφορά τον στόχο για το κλίμα του 2040, ο οποίος στοχεύει στη μείωση των εκπομπών κατά 90%. Οι επιστήμονες προειδοποιούν κατηγορηματικά για καταστροφικές συνέπειες εάν αυτοί οι στόχοι δεν επιδιωχθούν πλέον σοβαρά. Αυτό συμβαίνει υπό την πίεση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, το οποίο επικρίνεται για την απώθηση των μέτρων που έχουν αποφασιστεί. Αυτές οι εξελίξεις εγείρουν ερωτήματα όπως το ζήτημα της αγκύρωσης μιας αποτελεσματικής κλιματικής πολιτικής στη μόνιμη πολιτική ατζέντα.

Το πλαίσιο της κλιματικής πολιτικής στην Ευρώπη

Η πολιτική για το κλίμα ήταν κεντρικό ζήτημα από τις κοινοβουλευτικές εκλογές της ΕΕ τον Μάιο του 2019. Εκείνη την εποχή, το κίνημα Fridays for Future διαδήλωσε σε όλο τον κόσμο, σηματοδοτώντας μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση του επείγοντος χαρακτήρα της κλιματικής κρίσης. Υπήρχε ένας ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός νέων μεταξύ εκείνων που είχαν δικαίωμα ψήφου που υποστήριξαν τους Πράσινους. Η Ursula von der Leyen παρουσίασε στη συνέχεια την Πράσινη Συμφωνία ως ακρογωνιαίο λίθο της ατζέντας της, με φιλόδοξο στόχο να κάνει την Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2050. Ωστόσο, επικριτικές φωνές από χώρες όπως η Ουγγαρία και η Ολλανδία υπογραμμίζουν τις εντάσεις που προκύπτουν κατά την εφαρμογή αυτών των σχεδίων.

Οι επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού από το 2020 έχουν επίσης πυροδοτήσει σημαντικές συζητήσεις σχετικά με τη μετάβαση στις μεταφορές και την προώθηση των πράσινων τεχνολογιών. Το 2024, εγκρίθηκε εκτενής νομοθεσία για την αυστηρότερη εμπορία εκπομπών και τη διασφάλιση της κλιματικής ουδετερότητας μέχρι τα μέσα του αιώνα. Ωστόσο, υπάρχει διαφωνία για το είδος των μέτρων που πρέπει να ληφθούν. Χώρες όπως η Γαλλία και η Πολωνία βασίζονται στην πυρηνική ενέργεια, ενώ η Γερμανία και η Ισπανία επικεντρώνονται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Τρέχουσες προκλήσεις και λύσεις

Οι ευρωεκλογές του 2024 εδραίωσαν τη θέση των κομμάτων που αμφισβητούν την Πράσινη Συμφωνία. Αυτό οδήγησε σε σημαντικές πολιτικές δυνάμεις, ειδικά από το Χριστιανοδημοκρατικό ΕΛΚ, να απαιτήσουν να ληφθούν υπόψη οι οικονομικές ανησυχίες. Ως αποτέλεσμα, οι νόμοι για το κλίμα και το περιβάλλον έχουν μπλοκαριστεί ή αποδυναμωθεί, επηρεάζοντας αρνητικά τη σοβαρή εφαρμογή των κλιματικών στόχων. Αυτό επιδεινώνεται περαιτέρω από τις τρέχουσες οικονομικές προκλήσεις. Το 2024 προβλέπεται να είναι η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί, ενισχύοντας περαιτέρω τον επείγοντα χαρακτήρα της δράσης.

Ο ρόλος της αυτοκινητοβιομηχανίας τονίζεται επίσης στην τρέχουσα συζήτηση. Η Ursula von der Leyen σχεδιάζει να τους υποστηρίξει στο μέλλον μέσω μιας «καθαρής συμφωνίας». Αυτό έχει ως στόχο να διασφαλίσει την ανταγωνιστικότητα και να μην θέσει σε κίνδυνο τη συμμόρφωση με τους κλιματικούς στόχους. Τα μέτρα που σχεδιάζει η ΕΕ τα επόμενα χρόνια θα απαιτήσουν ετήσιες επενδύσεις εκατοντάδων δισεκατομμυρίων, αν και η συναίνεση για το κοινό χρέος παραμένει αμφιλεγόμενη. Ένα βασικό ζήτημα είναι επίσης η φθίνουσα ευαισθητοποίηση του κοινού για την κλιματική κρίση, παρά την έρευνα του Ευρωβαρόμετρου που δείχνει ότι το 77% των ερωτηθέντων βλέπει την κλιματική αλλαγή ως σοβαρό πρόβλημα.

Οι εξελίξεις στην προστασία του κλίματος είναι ζωτικής σημασίας στην Ευρώπη. Το αποτέλεσμα της επικείμενης διάσκεψης για το κλίμα στο Belém θα πρέπει επομένως να δείξει το δρόμο για το μέλλον της ευρωπαϊκής κλιματικής πολιτικής. Οι μελλοντικές προκλήσεις απαιτούν τόσο πολιτική αποφασιστικότητα όσο και ευρεία κοινωνική υποστήριξη προκειμένου να προσεγγίσουμε τους στόχους για το κλίμα.