Cultuurschok in Wenen: Claus Peymann, theaterrevolutionair, sterft!

Cultuurschok in Wenen: Claus Peymann, theaterrevolutionair, sterft!

Claus Peymann, formatief directeur en artistiek leider, stierf op 16 juli 2025 op 88-jarige leeftijd in Berlijn-Köpenick. Zijn dood markeert het einde van een belangrijk tijdperk in het Duitstalige theater en schudt de culturele scene, die hem waardeerde als een van de meest innovatieve en controversiële theatermakers van de afgelopen decennia. Peymann, geboren op 7 juni 1937 in Bremen, begon zijn carrière in het politiek actieve studententheater van de jaren zeventig en liet een blijvende indruk achter in de theaterwereld.

De Weense burgemeester Michael Ludwig erkende de invloed van Peymann op het Weense Burgtheater en het hele theaterlandschap in Wenen. Tijdens zijn tijd als regisseur bouwde hij voort op de strikte principes van zijn voorganger Achim Benning en ensceneerde hij werken die het publiek boeiden, waaronder Richard III, William Tell en Macbeth. Zijn productie van Thomas Bernhards “Heldenplatz” in 1988 veroorzaakte een theaterschandaal en veranderde de perceptie van politiek theaterwerk in Oostenrijk enorm. Deze producties maken hem tot een uitmuntende protagonist van het theater, die ook lokale auteurs als Peter Turrini en Elfriede Jelinek in beeld wist te brengen.

Peymanns invloed en nalatenschap

Bijzonder opmerkelijk is Peymanns rol als brug tussen de Duitse en Oostenrijkse theatercultuur. Veel Duitse acteurs, waaronder Gert Voss en Kirsten Dene, werden onder zijn leiding al snel publiekslievelingen in Wenen. Zijn grote passie was het theater als ‘morele instelling’, een plek die sociale onrechtvaardigheden blootlegt en reflectie aanmoedigt. Peymann zei meerdere malen dat hij theater als een politieke kracht zag, die een blijvende impact op zijn werk had.

Wethouder Cultuur Veronica Kaup-Hasler omschreef Peymann als een van de meest invloedrijke persoonlijkheden in het Duitstalige theater. Ze prees zijn vermogen om het begrip van politiek theater uit te dagen en opnieuw te definiëren. “Hij was nooit stil en had altijd de vinger aan de pols van de tijd”, zei Kaup-Hasler, die haar medeleven betuigde aan iedereen die persoonlijk en artistiek dicht bij Peymann stond.

Een leven gewijd aan het theater

Naast zijn tijd bij het Burgtheater was Peymann van 1999 tot 2017 directeur van het Berliner Ensemble, waar hij het huis probeerde uit te bouwen tot een nationaal theater. In de laatste jaren van zijn carrière bleef hij regisseren bij het Theater in der Josefstadt, het Stadttheater Ingolstadt en het Residenztheater München als zijn gezondheid het toeliet. Zijn laatste productie was ‘Waiting for Godot’ uit 2023, een baanbrekend werk dat zijn kunstenaarschap en onuitputtelijke rijkdom aan ideeën demonstreerde.

Zijn dood komt na een lange, ernstige ziekte en laat een groot gat achter in het theaterlandschap. De belangstelling van het publiek en de kritische reacties op zijn werk zullen nog lang blijven resoneren, aangezien zijn nalatenschap voortleeft als een van de belangrijkste theatermakers van de 20e en 21e eeuw. De theatergemeenschap zal zich Peymanns provocerende, vaak controversiële benaderingen en zijn onvermoeibare zoektocht naar waarheid en betekenis in de kunst herinneren.

De berichtgeving over het leven en werk van Peymann is divers en laat zien hoeveel invloed hij op het theater heeft gehad. Verdere inzichten in de theatergeschiedenis zijn te vinden op theatergeschichte.org, terwijl Süddeutsche.de licht werpt op de details van zijn leven. Informatie over de prijzen in Wenen is ook te vinden op presse.wien.gv.at, waarin de geweldige prestaties Markeer Peymanns.