Schindler's List: Nieuwe documenten onthullen het lot van 1.000 Joden
Op de 50e verjaardag van de dood van Oskar Schindler werpt het Federaal Archief licht op zijn reddingsoperatie voor meer dan 1.000 Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Schindler's List: Nieuwe documenten onthullen het lot van 1.000 Joden
Meer dan 1.000 namen op 19 pagina's – dit is de hartslag van een van de meest ontroerende verhalen uit de Tweede Wereldoorlog. Deze lijst, bekend als 'Schindler's List', bevat de namen van Joden die van een wisse dood in concentratiekampen zijn gered door de onvermoeibare inspanningen van de Sudeten-Duitse fabrikant Oskar Schindler. Schindler produceerde ooit oorlogsattributen in zijn Duitse emailwerkfabriek in Krakau, maar naarmate het nazi-geweld vorderde, veranderde zijn zakelijke onderneming in een reddingsmissie.
Het verhaal van Oskar Schindler kreeg wereldwijde bekendheid na de release van de gelijknamige film van Steven Spielberg in 1993. Het verhaal van menselijkheid en tegenstrijdigheid is echter nog niet volledig verteld. De brandstof voor dit verhaal kwam in 1999, toen op een zolder in Hildesheim een schatkist vol documenten uit de nalatenschap van Schindler werd gevonden, waaronder een versie van de beroemde lijst. Ter gelegenheid van de 50e verjaardag van de dood van Oskar Schindler heeft het Federaal Archief nu een online focus opgezet om licht te werpen op dit belangrijke verhaal.
Een ondernemer onder de nationaal-socialisten
Oskar Schindler, een carrièrebewuste man geboren in 1908, sloot zich aan het begin van de oorlog aan bij de nationaal-socialisten - een beslissing die hem naar de door Duitsland bezette gebieden van Polen leidde. Met het vaste doel winst te maken huurde hij een fabriek in de buurt van Krakau, waar hij producten voor de Wehrmacht vervaardigde. Hij stuurde veel rechteloze Poolse joden als goedkope arbeidskrachten naar zijn fabriek. Ze zouden echter al snel meer worden dan alleen maar arbeid voor oorlogsdoeleinden.
Terwijl de joden in de regio steeds meer onder druk van de nazi-bezetters leden, begon Schindler zijn filosofie te veranderen. Hij kon de brute arrestaties en deportaties niet langer negeren. Om deze reden regelde hij onderdak voor zijn Joodse arbeiders om hen te redden van het lot van de concentratiekampen. Schindler overtuigde zijn werknemers ervan dat ze onmisbaar waren om productieredenen en nam uiteindelijk steeds meer joden aan.
Duizenden levens redden
Terwijl de situatie verder verslechterde, slaagde hij erin om maar liefst 1.100 mensen aan zijn lijst toe te voegen. Aan het einde van de oorlog, toen het Sovjetleger naderde, liet Schindler zijn fabriek naar Sudetenland verhuizen. Ondanks verhitte discussies met de nazi-autoriteiten, die hem steeds meer onder druk zetten, slaagde hij erin zijn beschermelingen mee te nemen. Samen met zijn vrouw Emilie nam hij ook een groep joodse dwangarbeiders op die uit Auschwitz waren ontsnapt. Dit initiatief redde honderden levens die anders ter dood veroordeeld zouden zijn.
Na het einde van de oorlog en de overgave van Duitsland kreeg het leven van Schindler en zijn vrouw andere dimensies. Hoewel hun overleving verzekerd was, verloren ze bijna alles en hadden ze financieel moeite om te overleven. Hoewel Oskar Schindler steun kreeg van de overlevenden die hij redde, heeft hij nooit het economische succes van zijn vroegere dagen herwonnen. In 1962 kreeg hij de titel Rechtvaardige onder de Volkeren in Israël, een onderscheiding die werd uitgereikt aan mensen die Joden hielpen tijdens de Holocaust.
Schindlers bewogen geschiedenis biedt ook complexe menselijke facetten. Michel Friedman, een publicist en zoon van ‘Schindler-joden’, portretteerde Schindler als een eenvoudige man, niet als een intellectueel en moreel twijfelachtig. Hij dronk zwaar en had talloze relaties, maar ondanks deze minder dan ideale kenmerken toonde Schindler een opmerkelijk vermogen om menselijkheid in extreme omstandigheden te beoefenen. ‘Het is opmerkelijk’, zei Friedman, ‘dat hij ondanks de afschuw voor anderen opkwam.’
Oskar Schindler overleed in 1974 en in de jaren die volgden werden zijn documenten en de lijst meerdere malen doorgegeven. De nalatenschapsdocumenten werden veiliggesteld in het Federaal Archief en vonden hun weg naar het Yad Vashem Holocaust-monument. Van daaruit vond een origineel exemplaar van de beroemde lijst zijn weg naar de archieven van Koblenz. Deze documenten vertegenwoordigen meer dan alleen namen; ze vertegenwoordigen levens, bestemmingen en de onvermoeibare hoop op verlossing tijdens de donkerste tijden in de menselijke geschiedenis.
De koffer met daarin Schindlers historische documenten en foto's illustreert de omvang van zijn werk. Daartoe behoren ook kindertekeningen van voormalige Joodse arbeiders die ontroerende zaken aanduiden en de connectie tonen tussen Schindler en de mensen die hij redde. Eén kind schilderde bijvoorbeeld een hart met de woorden: ‘Aan meneer Schindler, met liefde, Debbie.’ Deze boodschappen weerspiegelen dankbaarheid en een diepe menselijkheid die floreerde in de schaduw van oorlog.
Voor geïnteresseerden biedt het Federaal Archief niet alleen de mogelijkheid om zich te verdiepen in de geschiedenis van de ‘Schindler-joden’, maar ook om de invloed te onderzoeken van een man wiens daden bestonden uit het wagen van het onmogelijke: mensen redden in een tijd van extreme barbarij. De bijdrage van Oskar Schindler is vandaag de dag nog steeds tijdloos en legt een morele verplichting op ons om te vechten voor de levens van anderen en op te komen voor gerechtigheid, waar ook ter wereld.
Een deel van de informatie over dit belangrijke en ontroerende verhaal is te vinden in het onlineaanbod van het Federaal Archief, waar verdere details en de achtergronden van de geredden kunnen worden onderzocht: www.juedische-Allgemeine.de.