Nieuwe EU-hulp: strijd voor schone industrie of illusie van milieubescherming?

Nieuwe EU-hulp: strijd voor schone industrie of illusie van milieubescherming?

Op 27 juni 2025 heeft de Europese Commissie een nieuw staatssteunkader aangenomen in het kader van de Clean Industrial Deal (CISAF). Deze stap is bedoeld om de publieke steun voor de ecologische en industriële transitie in Europa te kanaliseren. De nadruk ligt vooral op de uitbreiding van hernieuwbare energiebronnen en de bevordering van schone technologieën. Het raamwerk vervangt het Temporary Crisis Management and Transformation Framework (TCTF), dat sinds 2022 bestaat.

De nieuwe staatssteunregels bevatten strenge eisen, met name op het gebied van hernieuwbare waterstof, energie-efficiëntie en emissiearme productietechnologieën. Het doel is om het gebruik van waterstof, dat wordt verkregen uit wind- en zonne-energie, te ondersteunen. Daarnaast moeten publieke middelen zo worden ingezet dat minimaal 50% in de groene transitie terechtkomt. Er wordt prioriteit gegeven aan projecten die de materiaalefficiëntie verbeteren. Cleantech-fabrikanten zijn verplicht productietechnologieën met lage emissies te gebruiken om de negatieve gevolgen voor het milieu te minimaliseren.

Kritieke punten en uitdagingen

Ondanks deze vooruitgang uiten deskundigen hun zorgen over de nieuwe richtlijnen. Zo gemeld EcoNieuws dat de milieukosten niet voldoende worden geïnternaliseerd en dat het mogelijk blijft om staatsmiddelen aan vervuilers te verstrekken. Bovendien wordt het raamwerk niet streng genoeg geacht om de klimaatdoelstellingen van de EU te verwezenlijken, omdat investeringen in fossiel gas nog steeds zijn toegestaan.

Een ander kritisch punt is dat technologieën als kernenergie en koolstofafvang en -opslag (CCS) hiervoor in aanmerking komen, terwijl de eisen voor CCS er niet voor zorgen dat deze alleen als laatste optie worden ingezet. De prijsverlagingsmaatregelen zouden ongeacht de energiebron van toepassing zijn, wat aanleiding geeft tot bezorgdheid over concurrentievervalsing. De doelstellingen op het gebied van de sociale en circulaire economie zijn niet-bindend en moeilijk te implementeren.

Doelen en marktstrategieën

Met het nieuwe hulpkader streeft de EU het overkoepelende doel na: het ondersteunen van de verandering naar een koolstofarme industrie. Eur-Lex benadrukt dat de Europese industrie niet alleen koolstofvrij moet worden gemaakt, maar ook opnieuw moet worden geïndustrialiseerd en geïnnoveerd om de veerkracht van het continent te versterken. Verwacht wordt dat de EU-economie in 2050 volledig koolstofvrij zal zijn, terwijl tegen 2040 een reductie van de netto broeikasgasemissies met 90% wordt nagestreefd.

Dit vereist aanzienlijke jaarlijkse investeringen van € 480 miljard in energie en industriële innovatie. De ontwikkeling van leidende markten voor schone technologieën en producten wordt bevorderd om het concurrentievermogen te versterken. Een centraal initiatief is de uitbreiding van hernieuwbare energiebronnen en de oprichting van productiefaciliteiten in de EU voor schone technologieën.

De Commissie heeft al stappen ondernomen om particulier kapitaal te mobiliseren en de financieringsmogelijkheden te vereenvoudigen en te versnellen. Een “fast track” voor de uitbreiding van schone energie is bedoeld om de implementatie van de maatregelen te ondersteunen. We vertrouwen ook op internationale partnerschappen om de doelstellingen van schone industrialisatie te bereiken.

De nieuwe regelgeving in het steunkader moet geldig zijn tot 31 december 2030 en bevat duidelijke richtlijnen voor het verminderen van de risico’s bij het investeren in schone energieprojecten. Bovendien zullen de lidstaten subsidies voor elektriciteitskosten kunnen aanbieden aan energie-intensieve consumenten die investeren in het koolstofarm maken van de economie. De EU streeft een integratieve aanpak na om de uitdagingen in de industriële sector duurzaam te overwinnen en een milieuvriendelijke toekomst te creëren.